Şiddeti Kabullenmek; Tekmele Beni Sendromu

Fedakarlık mı, normalleştirmek mi yoksa duygusal manipülasyon sebebiyle kanıksamak mı? Bu zamana kadar maruz kaldığınız duygusal şiddetin temelinde çeşitli bahaneler yatıyor, karşınızdaki kişiyi temize çıkarmak için çaba harcıyorsunuz. ‘Sinirli olduğu için yaptı’ gibi gerçek temellere dayanmayan bahaneler, genellikle tekmele beni sendromunu ortaya çıkarıyor. Reem Nöropiskiyatri Merkezi’nin Kurucusu Dr. Mehmet Yavuz, tekmele beni sendromunu anlatıyor.

Tekmele beni sendromu nedir?

Toplum olarak her gün şiddet haberleriyle karşılaşıyor, sürekli duyduğumuz şiddet vakaları sebebiyle haberleri giderek daha fazla normal karşılıyoruz. Üstelik şiddet sadece fiziksel değil psikolojik olarak da karşımıza çıkıyor ve durum bu durum çoğu zaman fark edilmiyor.

Tekmele beni sendromunda duygusal bir manipülasyon (gasligting) vardır. Duygusal manipülasyon, bazen bilinçli olarak gerçekleşse de çoğu zaman narsist ve sosyopat kişilerin bilinçsizce uyguladıkları bir davranış durumudur. Aynı zamanda borderline kişilik bozukluğu olanlarda da sıklıkla rastlanılabilmektedir.

Buradaki ana hedef, bilinçli ya da bilinçsiz olarak, kişiyi sosyal ortamlardan soyutlamak ve özsaygıyı yok ederek kendine bağımlı hale getirmektir. Aslına bakarsanız bu bir davranış bozukluğudur. Manipülasyon yapan kişinin benmerkezci olmasından da kaynaklanır. Amaç karşısındaki kişinin fikir, düşünce ve algılarını ona belli etmeden çeşitli yol ve taktikler aracılığıyla değiştirmeye çalışmasıdır. Duygusal manipülasyon yapan kişi her ne kadar çözüm arıyor gibi gözükse de gerçekleri çarpıtarak kendi doğrularını kabul ettirmeyi hedefler.

Karşınızdaki usta bir yalancı…

Tekmele beni sendromunda bir tekmeleyenler, bir de tekmelenenler vardır. Buradaki tekmelenme ifadesi, fiziksel olarak ayak darbesi ile şiddete maruz kalmak değildir. Duygusal ya da ekonomik anlamda kişinin de zemin hazırladığı, tekrarlanan mağduriyetler anlamındadır. Duygusal anlamda tekmeleyen kişi; benmerkezci ve dominanttır, baskın karakterlidir. Genelde yüksek sesle konuşur. O her zaman her konuda haklıdır. Eleştirileri abartılı ve acımasızdır, aşağılamaktan çekinmez. Ayrıca usta birer yalancıdırlar. Çok iyi algı yönetirler. Zaman zaman öfke ve mağdur rolü oynadıkları gibi, sıklıkla karşısındakine suçluluk duygusu yaşatırlar. Kendilerine karşı duyulan, koşulsuz sevgi ve güven en büyük silahlarıdır.

Bu, bir davranış bozukluğu mu?

Tekmele beni sendromunda; bir kez manipulatif operasyonlara maruz kalan kişinin hayatının diğer dönemlerinde de aynı hataya düşme tehlikesi vardır. Tekrarlayan duygusal ya da ekonomik manipülasyonlarla şekillenen ‘’tekmele beni sendromu’’ etkiye pasif bir tepki olarak gelişen bir çeşit davranış bozukluğudur.

Kişinin bilinçaltına işlemiş hatalı davranış kalıpları nedeniyle uygun bir manipülatif istismarcı ile karşılaşıldığında aynı duygusal suiistimaller tekrardan ortaya çıkabilmektedir. Konuyu biraz daha açacak olursak; duygusal manipülasyon nedeniyle sömürülmüş ve istismar edilmiş kişi, bu ilişkiden öyle ya da böyle kurtulduktan sonra aynı ilişki modelini tekrardan yaşama ihtimali oldukça yüksektir. Çünkü kişinin bilinçaltında hatalı olarak yerleşmiş olan beğeni ve hoşlantı kodları hep aynı tarz davranışı ve karakteri olan kişilere yönelecektir. Böylece birey bir bataklıktan kurtulup diğerine sürüklenecektir.

Kısır bir döngüye girerler

Tekmele beni sendromu, sadece ekonomik manipülasyonlar sebebiyle para kaybetme şeklinde de tezahür edebilir. Örneğin kumarda ya da şans oyunlarında veya birilerinin dolandırıcılığına maruz kalarak ekonomik kayıp yaşayanlar; aynı manipülatif tahriklere kapılarak sürekli maddi kayıplar yaşayabilirler. Bilhassa kumar ve iddia oyunları ile para kaybedenler, genellikle maddi kayıplarını düzeltmek için gerekirse borçlanıp ya da kredi çekerek veya başka usullerle para temin ederek oynamaya devam ederler. Böylece maddi kayıplarını ciddi düzeyde derinleştirerek, işin içinden çıkılmaz hale getirebilirler. Bu kişilerin içinde bulundukları manipülatif kısır döngüden kurtulabilmeleri ancak profesyonel destekle mümkün olabilir. Çünkü bu kişilerin maruz kaldıkları duygusal ya da ekonomik manipülasyonlar, içinde bulundukları ‘’ödül eksikliği sendromundan ‘’ kaynaklanıyor da olabilir. Burada eksikliği duyulan serotonin ve endorfin hormonları, kişileri manipülatif davranışlara, açık hale getirmektedir.

Özetle tekmele beni sendromunda şu davranış hataları vardır;

• Kişi duygusal sömürüye uğrayıp suiistimal edilmiştir ama yine de sonraki ilişkilerinde daha sağlıklı arkadaşlıklara değil aynı tarz ilişki modeline yönelir,
• Kişi, çektiği acılardan çok yakınır ama bunları bir hayat dersi şeklinde yaşamına yansıtamaz,
• Kumar ve iddia oyunları gibi ekonomik tahrikler nedeniyle para kaybetme, manipülasyonları durdurmaz bilakis daha alevlendirebilir,
• Söz konusu manipülaif kısır döngüden kurtulma çok zordur ancak profesyonel yardımla kurtulunabilir,
• Kişi, karşısına sürekli manipülatif suiistimalcilerin çıkmasını bir kader olarak kabul eder, bir davranış hatası olduğunun farkında olmaz,
• Kişiler, manipülatif istismarcının, duygusal alandaki zulme varan davranış tarzlarını, bir nevi sevgi gösterisi gibi kabullenme hatasına düşebilir,
• Ekonomik hedefli bir istismar durumunda (Örneğin ev sahibi olmak için batık bir müteahhite para kaptıranlar gibi) nasıl olsa şimdiye kadar ödedik diye düşünülerek, hatanın neresinden dönsek kardır diye düşünmeden sürekli para kaptırmaya devam etme yanlışına düşülebilir