Mandıra Çayı Yöresi ve Oymağı Gökçeağaç Köyü

Köyünde tarihi olurmu demeyin, ailelerin soyağacı olur geldiği yöreyi ve sahip olduğu etnik kimliği yazar bu bilgileri kayıt altına alırda bir köyün tarihi neden olmasın ve neden yazılmasın? Bu yazımda kendim yörem kendi köyüm olan güzide ilçemize bağlı Gökçeağaçoymağı Köyü/Mahallesi’ni yazacağım.

Arşivlerde Osmanlıı Devleti kayıtlarında Miladi 1642 Yılı olarak ‘’Canik Sancağı Bafra kazası Karye-i tabi-i Mandırçay m. Hasıl: 1.999'' köy olarak bir yerleşim birimi çıkar karşımıza. Tarihçilerimiz genelde Mandırçayı İlçemize bağlı Madenler Mahallesinin Mandır  Mevkii ile karıştırırlar.

Mandırçayı: günümüzde Taşkelik Çayı olarak bilinen çaydır. Gökçeağaçoymağı’ndahalk  arasında Mandıra Çayı olarak zikredilir. Mandıra Çayı Gökçeağaçoymağı’nın Kemikli Hasanballı Mevkiinde Isırganlı Deresi’nin  Suluyatak Deresi ile birleşmesi sonucu oluşur en uzun olarak Gökçeağaçoymağı’dan geçer veKaradenizedökülür.Bu bilgilere göre Mandır Çay Köyü Gökçeağaçoymağı’nın Merkezi Gökçeağaç’tır. GökçeağaçYalak Dağı’nın Doğu yamacında Çayın yüz metre yukarısında kurulmuştur.

Gökçeağaçoymağı Mahallesi/Alaçam

Araştırmacı yazar Nihat YALDIZ’ın Osmanlıca eserlerinden yaptığı çevirilerde 1835 yılında sadece erkeklerin sayıldığı ilk nüfus sayımında tamamı türk36 hane 196 erkek olarak geçmiştir kayıtlara ve Alaçam köylerinin en kalabalık köyüdür nüfus bakımından. 1837 yılında muhtarlık teşkılatının kurulmasıyla çift muhtarlık sistemine tabi tutulmuş ‘Dursun Oğlu Ali - Tanil Oğlu Mehmet’ ilk muhtarları olarak atanmıştır. Halkının çoğunlukla Müslüman olmasından dolayı Gökçeağaç’a ‘Hıdır Efendi’ diye de bir imam tayin edilmiştir.

1920’de 15.Kolordu K.lığı tarafından Oymak Teşkılatı kurulmuş Gökçeağaç’ınadınada Oymak eklenmiş ve Oymağı Gökçeağaç olarak anıla gelmiştir 1968 yılına kadar. Nedeni nedir bilinmez 1968 yılında Oymağı Gökçeağaç, Gökçeağaçoymağı olarak adı değiştirilmiştir. Amma lakin halk yeni isimden çok Oymagökçeağaç demiştir böyle anmıştır ve halen böyle bilinmektedir Bafra-Alaçam yörelerinde.

Gökçeağaç’a bağlı 11 tanede yerleşim mevkiisi vardır. Bu mevkilerin çoğuGökçeağaç’tan çok sonralar kurulmuş birer ikişer aileden oluşan yayla köyleridir, kalanlarda 1800’lerden önce rumköyüdür rum nüfusunun azalması ve köylerini terketmeleriyletürklerintam olarak yerleştiği yerlerdir bunlarda Hıdır, Kemik ve Köy Yerleri Mevkileridir.

Kemikköy-Hıdırköy ve Köy Yerleri Mevkileri

Gökçeağaçoymağı sınırları içerisinde 9 tane mezarlık bulunur sadece Merkez mezarlığı 30 dönüm alanı içerir. Diğer mevki mezarlıkları birkaç aile kabristanından ibarettir. Ve Cumhuriyet öncesi dönemde kendine bağlı mahallelerde bir ölen olması durumunda cenazesi Gökçeağaç Merkez Mezarlığına getirildiği rivayet edilir yaşlılardan.

Merkez Mezarlığında ‘Ahmetsoy’ diye bilinen bir kabir vardır Evliyaullah (Allah Dostları)ndandır çok önceleri Tekke Günü/Tekkeye Çıkma adı altında yağmur duasına bu kabir başına çıkılır kurban kesilir dua edilirmiş.

Anlatılan bir rivayete göre Çayyanı mevkiinden biri güneş doğmadan hayvanlarını Güdülköyüne götürmüş orada saçı başı ağarmış bir ihtiyara raslamış ve daha önceden onu görmediğini ve kim olduğunu sormuş ihtiyar bu soru üzerine biz üç kardeşiz bir kardeşim Adilli Kıranında bir kardeşim UnpazarıBüyükdüzdedir, Büyükdüzdeki kardeşim sabah namazına geç kaldı onu bekliyorum demiş ve birdahada ona rastlayan olmamış.

Gökçeağaç 7 kez savaş, salgın hastalık gibi sebeplerden dolayı köy stadüsünüyitimiş merkezi köy olduğundan dolayı tekrar kurulmuştur. 1990 yılına kadar köy çamaşırlığı, misafirhane ve imam odası ve Kuran Kursu olarak kullanılan Köy Odasına sahip iken 2006 yılı itabariyle tamamen boşalmış ıssız kalmıştır. 2010 yılından sonra gurbetten 2 hane taşınmıştır. 2014 Bütünşehir yasasıyla Alaçam’ın Gökçeağaçoymağı Mahallesi olmuştur.

Yıllara Göre Toplam Nüfusu

2013 - 155

2012 - 153

2011 - 169

2000 - 304

1990 - 459

1985 - 464

1963 - 564

1946 – 664

Gökçeağaçoymağı’nın Tarihi Ahşap Camisi vardır. yapıldığı dönemde bir gayrimüslime ait olan bu yapı Taşkelik (Mandır) Çayının çıktığı yerde inşa edilmiş ambar olarak kullanılmıiştır....bölgeninislam dinine girmesiyle camii yapılmış 1990'lara kadar geniş bir bölgenin (aşağıısrıganlı-yukarıısırganlı-tepe-alidede bölmesi-teskırık-filik-gökçeağaçoymağı tamamı güvenli ve bu köylere yakın iskan olan köyler) cuma-teravi ve bayram namazlarını kılmak maksadıyla camii ihtiyacını görmüştür. Son imamları Kepekli mevkiindenMolla Hüseyin Büyüker Kozluca mevkiinden Madan Oğullarından Ali Meral'dir. Gökçeağaçoymağının Hıdır Kozluca ve Aliköymevkilerine ve çevre civar köylere yeni camiler yapılmasını sonucu rağbet görmemiş ihtiyar heyeti kararıyla kemikköymevkiine taşınmıştır.

3 tane okul binası olup taşımalı eğitim sistemine geçildiğinden okullar kapalıdır.

Bunlar : Kozluca İÖO, Adilli İÖO, Aliköy Ahşap İÖO okularıdır.

Su değirmenleri açısından sayıca zengin iken bugün bir tane Ahşap Su Değirmeni kalmıştır. Kullanılmamaktadır.

1980 yılında Abdurrahman MERAL ve Ahmet SEL öncülüğündeköylü halkınca Taşkelik(Mandıra) Çayı'nın Küçük Çay Kolu üzerine ahşap olarak inşa edilen ''Teberik Su Değirmeni'' olarak biliniyor ve şuan kullanılmıyor.

YAPILIŞINA DAİR : herşeyiyle ahşap olarak yapılan değirmenin su ahşap olukları zamanla çürümüş 1997 yılında çelik su boruları alınmıştır. 2003 yılında tekrar onarılmış çelik su olukları takılmış su kanalı temizlenmiştir. çatısı yenilenmiş değirmen içerisine pencere açılmıştır..2010 yılında önce Hasan Ballı mevkiindeki Kemikköydeğirmeni sebebi bilinmeyen yangın sonucu kullanılmaz hale gelmesiyle ''Teberik Su Değirmeni'' Son Su Değirmeni olarak ayakta durmaya direniyor.

Gökçeağaçoymağı'nın İsmi kalmış/Bilinen Su Değirmenleri:

Teberik Su Değirmeni (Teberik Küçük Çay Mevkii)

Kebelek Su Değirmeni (KebelekKöbrüsü Mevkii)

Elementliler Su Değirmeni (Aliköy Çayı Mevkii)

Çal Değirmeni (Hıdırköyü Çayı Mevkii)

Merkezi GökçeağaçSamsun iline 95, Alaçam ilçesine 23 km uzaklıktadır.Doğusunda Bafra Komşupınar Çulha koca mahalleleri, batısında Tepe bölmesi ve Aşağıısırganlı, güneyinde Terskırık, kuzeyinde Güvenli ve Alidedebölmesi mahalleleriyle komşudur.

        Mahallenin iklimi, Karadeniz iklimi etki alanı içerisindedir. Yazları sıcak ve azda kuraktır. kışları ise yağışlı soğuk geçer. iklim kışın ulaşımı ve iletişimi engeller. bu nedenle mahalle halkı çok zorluk çekmektedir. kış şartlarının sert geçmesinden ötürü ulaşımın sağlanamadığı zamanlar olmaktadır.1987 da Elektirik 1997 de telefon hattı çekilmiştir.

Mahallenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Tarımda;baştabuğday,mısır tütün yetiştiriliciğiyapılmakatdır. Hayvancılıkta ise; sığır,koyun,arıcılık yapılmaktadır.

Haftalık yolcu taşıyan araçları vardır.

Çarşamba Alaçam'a Perşembe Bafra'ya yolcu araçları vardır.

Sefer Saatleri sabah 07:30 da Mahalleden ilçelere ilçelerden en geç 18:30 da geri dönüş olarak bilinir.

Araç Garajları : Alaçam'daKızlanGaragı, Bafra'da Bengü ve Müstecep Garajlarıdır.

Doğası ile Alaçam Doğa Sporları Klubünün ilgisi çekmiş Hıdır-ArıçalıGökçeağaç ve Çayyanı mevkilerine yürüyüşler düzenlenmiştir.

Gurbette gidenlerden yılda birkezde olsa gelip görmelerini dedelerinin mezarlaını ziyaret etmelerini rica ediyoruz

.Ahmet SEL Gökçeağaçoymağı Mahallesi/Alaçam