banner1047

banner1046

04.07.2019, 11:52

NEŞÂTİ'NİN GÖNÜL DÜNYASINA YOLCULUK

Yahya Kemal’in hatıralarında şöyle bir anekdota rastlarız. Vapur yolculuğu yaparken bir Fransız yazar ile aralarında Türk Şiiriyle ilgili kısa bir konuşma geçer. Fransız yazar, Yahya Kemal’e şöyle bir soru sorar, der ki: “Bir Türk Şiiri var mıdır, böyle bir şiirden söz edilebilir mi?”

*

Takdir edersiniz ki bu soru çok saçma bir sorudur. Çünkü şiir insanlığın kadim zamanlarından bugüne var olan bir güzel sanatlar şubesidir. Bu bağlamda şiiri olmayan millet yoktur. Hatta milleti bırakın, basit kabilelerde dahi şiir vardır.

*

Fransız yazarın yanılgısı şudur: Bir zamanlar kendi kralları, şiiri var mı diye sorduğu bir milletin Sultan’ından koruma ve yardım dilenmiştir. Böyle büyük ve muktedir bir milletin şiiri olmadığını düşünmek açıkçası hamakat belirtisidir.  

*

İçinde bol miktarda Batı’ya has önyargı, kibir, ukalalık, yok sayma, hazımsızlık barındıran bu soruya Yahya Kemal, bizim on yedinci yüzyılda yaşayan şairlerimizden Neşâti ile karşılık verir. Fransız yazara Neşâti’nin “nihanız” redifli gazelini okur ve ardından bu gazelin güzel bir açıklamasını yapar. Bu gazeldeki anlam ve ses uyumu, yani musiki Fransız yazarı büyülemiştir. Hayretler içinde kalır ve şöyle der: “ Bu çapta muazzam bir şiir söyleyen milletin bir büyük şiiri olması pek tabiidir. Medeniyet namına bir başka eseriniz olmasaydı, yalnız bu beyit, ne ince bir millet olduğunuzu ispata kâfiydi.”       

*

Fransız yazara bu düşünceleri söyleten şiirin o beyiti şuydu: “Şevkiz ki dem-i bülbül-i şeydâda nihanız,/Hûnuz ki dil-i gonce-i hamrâda nihanız.” Yani şöyle diyor bu gazelde Neşâti: “Tutkulu âşık bülbülün avazındaki arzuda ve al renge boyanmış gonca gülün kalbindeki kanda saklıyız.

*

Fransız yazarın hayran kaldığı kadim şiirimizin söz ustalarından Neşâti’yi hangimiz biliyor ve ne kadar tanıyoruz bugün? Onu bilmeden tanımadan şiir olmaz, şiir yazılmaz, medeniyetimiz kavranamaz. Kadim şiirimize burun kıvıran, beğenmeyen, görmezden gelen hatta reddeden gelenek düşmanı sözde aydınlara ne söylesek nafile! Bir Fransız yazar kadar dahi insafları yoktur bunların!

*

İsterseniz biraz Neşâti’den bahsedelim, ne dersiniz sevgili dostlar? Peki, diyorsanız hemen başlayalım. On yedinci yüzyılın başları… Cihan devletimiz Osmanlı’ya başkentlik yapmış serhat şehrimiz Edirne’ye doğru varalım. İşte bu tarihi şehrimizde tanınmış, soylu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geliyor Neşâti. Asıl adının Ahmet olduğunu öğreniyoruz kaynaklardan. Şeyhi Gelibolu Mevlevîhânesi postnişini Ağazâde Mehmed Dede efendidir. Hayatının seyrini değiştirecek, ileriki dönemlerde onun şiirine de yön verecek ilmü irfanı bu kaynaktan elde etmiştir. Şeyhinin vefatından sonra imparatorluğun önemli kültür menbaı olan şehirlerden İstanbul ve Konya’da kaldı bir süre. Daha sonra tekrar Edirne’ye döndü ve Edirne Mevlevihanesi’nde postnişinlik yaptı. Burada bu hizmeti ifa ederken Hakk’ın rahmetine kavuştu ve Muradiye Camii avlusuna defnedildi.

*

Neşâtî’nin dâr-ı bekâya irtihali üzerine devrin önemli şairlerinden olan Nâbî, Nazîm, Reşîd, Dâniş ve Fasîh Ahmed Dede gibi önemli isimler tarih düşürmüşlerdir. Neşâti, sözlerinde nükte dolu, su gibi berrak ve akıcı, neşeli, ehli irfanı hoşnut edecek şiirler yazarak Klasik Türk Şiirine ismini altın harflerle yazdırmıştır.

*

Aldığı tasavvuf terbiyesi sayesinde zengin bir gönül dünyasına sahip olan Neşâti çağdaşı olan şairlerden farklı üslupta şiirler söylemiş ve yazmıştır. Aşk şairidir Neşâti. Samimi ve coşkun duygularla rindâne şiirler kaleme almıştır. Dünya ve dünyalıklarla pek işi olmaz. Derviş gönüllü bir şairdir o. Kimseye eyvallahı ve müdarası yoktur. Burada İsmet ÖZEL’in “dünyaya alışan şiir yazamaz!” sözünü tekrar hatırlamakta fayda var. Şiirlerinde derinlik ve yoğun bir duygu iklimi hâkimdir. Şiir yazarken çok titizdir, kelimeleri seçerek yerli yerinde kullanır, devrinin Türkçe’sine hâkimdir, öyle çok uzun şiirler yazmaz. Az sözle derin manalar ifade eder onun şiiri.

*

Neşâti’nin yukarıda bahsini ettiğimiz, Fransız yazarı da hayran bırakan ‘ nihanız ’ redifli gazeli muhteşemdir. Şimdi birlikte o gazeli anlamaya çalışalım. Buyurun Neşâti’nin dünyasına:

*

            Şevkuz ki dem-i bülbül-i şeydâda nihanız,

            Hûnuz ki dil-i gonce-i hamrâda nihanuz.

*

“Tutkulu âşık bülbülün avazındaki arzuda ve al renge boyanmış gonca gülün kalbindeki kanda saklıyız.”

*

Biz cism-i nizâr üzre döküp dâne-i eşki,

            Çün rişte-i can gevher-i ma’nâda nihanız.

*

“Biz, şu zayıf düşmüş vücudumuzun üzerine aşkın gözyaşı tanelerini döküp, ma’nâ incilerinin dizili olduğu can ipliğinde saklıyız.”

*

Olsak n’ola bî nâm-u nişân-ı şöhre-i âlem,
        Biz dil gibi bir turfe muammâda nihanız
.

*

“Bu dünyada isimsiz ve tanınmaz olsak ne olur, şöhret bulsak ne olur; biz, gönül gibi nadir bulunan, girift bir bilmecede saklıyız.”

*

Mahrem yine her hâlimize bâd-ı sabâdır,
            Dâim şiken-i zülf-i dil-ârâda nihanız.

*

“ Her halimize sırdaş olan seher yelidir, Biz her daim sevgilinin büklüm büklüm saçının telinde saklıyız.

*

Hem gül gibi rengînî-i ma'nâ île zahir,
Hem neş'e gibi hâlet-i sahbâda nihanız.

*

“Biz, hem gül gibi mana renkliliği ile apaçık görünürüz, hem de sevinç gibi şarabın tabiatında saklıyız.”

*

Geh hâme gibi şekve-tırâz-ı gam-ı aşkız,
            Geh nâle gibi hâme-i şekvâda nihanız.

*

Kâhi kalem gibi, aşk derdinden şikâyetleri yazarız; kâhi de inilti gibi, şikâyetleri yazan kalemde saklıyız.”

*

Etdik o kadar ref'-i taayyün ki Neşâtî,
Âyîne-i pür-tâb-i mücellâda nihanız.

*

Ey Neşâtî! Görünürlüğü o kadar ortadan kaldırdık, kendi varlığımızı, benliğimizi aradan öyle bir çıkardık ki artık cilâlanmış, parlak aynada saklıyız.”

*

Sevgili dostlar, edebiyat hayattır, edebiyattan uzak kalmayın. Şiir tadında ömrünüz olsun. Şiirle kalın, muhabbetle kalın.

*

ŞİİR FALINDAN:

Eslâf kapıldıkça güzelden güzele

Fer vermiş o neşveyle gazelden gazele

Sönmez seher-i haşre dek o şi’r-i kadîm

Bir meş’aledir devredilir elden ele

(Yahya Kemal Beyatlı)

Yorumlar (0)
banner1052
banner810
17
az bulutlu
banner1060
Namaz Vakti 29 Mart 2024
İmsak
Güneş
Öğle
İkindi
Akşam
Yatsı
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13