Samsun Valisi Osman Kaymak, 23.11.2019 Cumartesi günü saat 09.30’da 19 Mayıs 1919’un 100. Yılı kapsamında Samsun Mübadele Derneği tarafından Büyükşehir Belediyesi Çok Amaçlı Salonu'nda düzenlenen 13.Uluslararası Balkan Tarihi Kongresi programına katıldı.
Saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasının ardından Süveyda Çolakoğlu tarafından ‘Geçmişten Günümüze Balkan Ezgileri’ müzik dinletisi sunuldu. Daha sonra Samsun Mübadele Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Olcay Kınay Yanık yaptığı konuşmasında, “Tarih boyunca zor bir coğrafya olarak hafızalarımıza kazınan Balkanlarda bizler bilimin ışığı ile aydınlanan akademik kitaplar yayınlamaktan gelecek nesillere bir miras ve hazine kabul ettiğimiz tarihimize özellikle Balkan coğrafyasının geçmişine ve geleceğine ışık tutmaktan bilim insanları ile birlikte, ulu önder Mustafa Kemal Atatürk’ün kurtuluş mücadelesini başlattığı bu tarihi kent güzel Samsunumuzdan 100. Yılda siz değerli konuklarımıza Samsun Mübadele Derneği adına hoş geldiniz demekten gurur duyuyoruz.
Bu yıl bu kongrede bir ilki gerçekleştiriyoruz. Her yıl 2 gün yaptığımız kongrenin ikinci ayağını Makedonya’da 5 Aralık 2019 tarihinde Gostivar kenti Vizyon Üniversitesinde gerçekleştireceğiz.” dedi.
Karadeniz Rumeli Derneği Federasyonu Başkanı Kemalettin Altınsoy yaptığı konuşmasında, "Bu güzel ülke ve Cumhuriyeti bize armağan eden Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını saygıyla anıyorum. Karadeniz Rumeli Dernekleri Federasyonumuzun üyesi Samsun Mübadiller Derneğimizin düzenlemiş olduğu 13.Uluslararası Balkan Tarihi Kongresine hoş geldiniz. Geçmişini unutan ve kültürel mirasını gelecek kuşaklara aktaramayan milletler ve toplumlar başka kültürlerin etkisine girerek kendi kültürlerini kaybedecek ve kültürsüz kalmaya mahkûm olacaklardır.
Bu anlamda biz kendi kültürümüze, kendi tarihimize, Balkanlardan getirdiğimiz kendi değerlerimize ve kültürel varlığımıza sahip çıktıkça güçlü oluruz. Bu bağlamda, kültürümüzü, örf, âdetlerimizin ve tarihimizin hayatta kalmasını sağlayacak sosyal ve kültürel faaliyetlere büyük önem veriyoruz. Bu duygu ve düşüncelerle 13.Uluslararası Balkan Tarihi Kongresi’nin ülkemize, milletimize ve şehrimize hayırlı olmasını diliyor, hepinize teşekkür ediyorum.” dedi.
Vali Osman Kaymak ise yaptığı konuşmasında, “Değerli Bilim İnsanları, Türk Tarihinin hüzünlü olaylarından biri olan Mübadele Günlerini bugünkü nesillerin hafızalarında canlı tutmak için güzel çalışmalara imza atan Mübadele ve Balkan Türkleri Araştırma Derneği’nin öncülüğünde düzenlenen ve Samsun Valiliğimiz ile belediyelerimizin ve diğer kurumların desteklediği 13. Uluslararası Balkan Tarihi Kongresi’ne hoş geldiniz. Balkan coğrafyasının evladı Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Milli Mücadeleyi başlatmak için şehrimizi şereflendirmesinin 100. Yıldönümünde güzel Samsun’umuzda sizleri ağırlamaktan büyük memnuniyet duyuyorum.
Balkanlar, İslamiyet öncesinden başlayarak İslamiyet sonrası dönemde de Türklerin iskân alanı olarak yerleşmeye önem verdikleri bir bölge olmuştur. Balkanlar, Osmanlı Devleti’nin Beylikten Büyük Güç konumuna yükseldiği süreçte İstanbul’dan önce vatanlaştırdığı coğrafyanın adıdır. Dolayısı ile Osmanlı siyasetinde, askeri stratejilerinde, ekonomik kaynakları arasında, kültürel zenginlik ve manevi değerler açısından Balkan Türklüğü çok mühim katkılar ve fedakârlıklar yapmıştır.
Osmanlı Devleti’nin ve onun devamı olan Türkiye Cumhuriyeti’nin nezdinde Evlad-ı Fatihan olarak kabul ettiğimiz Balkan Türklüğünün torunları 20. yy başlarında çok ciddi sıkıntılar yaşamıştır. Avrupalı Devletlerin tahrikleri ile 1820’lerde başlayan Gayr-i Müslim isyanları, 1877-78 Osmanlı-Rus, 1912-1913 Balkan Savaşları sonunda Osmanlı Devleti Balkan topraklarını kaybetmiştir. Yaklaşık 5 asır süren Müslüman Türk varlığı Balkanlardan Anadolu’ya göç etmek mecburiyetinde kalmış, bu süreçte öldürülen veya göç etmek zorunda kalan ecdadımızın sayısı 5,5 milyon civarındadır. Bu büyük bir dramdır.
Biz Türkler, millet olarak darp edildiğimizde dövülmüş olmayı kabullenmekte zorlandığımız için Dünya’ya bunu yeterince anlatmamış, aksine sözde soykırım suçlamalarına maruz kalmışızdır. Fakat siz değerli bilim insanları Türk Milleti’nin Balkanlarda farklı inanç ve etnik gurupları bir arada yaşatmadaki hizmetlerini, medeniyet eserlerini ve nihayet masum Türklerin maruz kaldığı insanlık suçlarını ortaya çıkaracaksınız.
Kıymetli Misafirler, Türk Milleti’ni Anadolu’dan söküp atma projesi olan Sevr, Büyük önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde Millî Mücadele ile engellenmiştir. Bu şanlı mücadelenin sonunda 30 Ocak 1923'te Lozan’da imzalanan Yunan ve Türk Halklarının Mübadelesine ilişkin Sözleşme ve Protokol gereği Türkiye’deki Ortodokslarla Yunanistan'daki Müslümanların büyük bölümünün karşılıklı olarak zorunlu yer değiştirmesi kabul edilmiştir. Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumlarının istisna tutulduğu göç süreci özellikle malların iadesi ve zorunlu göçe tabii tutulan bazı yerlerin belirsizliğinden dolayı 1930’a kadar sürecek sıkıntılı bir dönemi içermiştir.
Doğal olarak atalarının mezarlarını, doğdukları evlerini ve hatıralarım arkada bırakıp gelmenin ve yeni beldelere alışmanın sancıları olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Yunanistan'dan gelen kardeşlerini rahat yaşamalarını sağlamak için her türlü tedbiri almış, 500 bin civarında olan mübadillerin yoğunluğu dikkate alınarak Mübadele ve İskân Bakanlığı kurulmuş, savaş sonu kıt imkânları olan devletimiz gelen kardeşlerimize yer tahsisi, geçimlik arazi tahsisi, gıda ve sağlık yardımları yapmış, Anadolu köylüsü ekmeğini, aşını Mübadil olarak gelen kardeşleri ile paylamıştır.
Bugün Mübadil kökenli Türk vatandaşlarımız Türkiye Cumhuriyeti'nin siyaset, ekonomi, sosyal ve kültürel hayat, spor, basın- yayın velhasıl bütün alanlarında pek çok başarılı hizmeti yerine getirmekte, Türkiye'nin değerine değer katmaktadır.
Milli Mücadele’nin Samsun’da başlamasının 100. Yılına dek gelen 13. Uluslararası Balkan Tarihi Kongresi’nin, Balkan tarihi ve bilim dünyasının yanı sıra Samsunumuz için hayırlı olmasını diler, organizasyonda emeği geçen başta Mübadele ve Balkan Türklüğü Araştırmaları Derneği üyelerine ve kıymetli akademisyenlerimize teşekkür ediyorum.” dedi.
40’dan fazla bilim adamı, Türk ve yabancı uzmanların katıldığı 13.Uluslararası Balkan Tarihi Kongresi’ne ayrıca, Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Demir, 25. Dönem Samsun Milletvekili Hüseyin Edis, Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Adnan Sofuoğlu, kamu kurum ve kuruluş müdürleri, sivil toplum kuruluş temsilcileri, akademisyenler ve çok sayıda davetli katıldı.