Osmanlı medeniyeti kuşlarımıza bile merhamet etmişti. Kuşlar için evlerimizin içinde kuş evleri yapmış, hatta bunun için vakıf bile kurmuştu. Bu eşsiz güzellikleri bugünün mimarisinde göremiyoruz. Ne kadar yazık. Oysa Medeniyet, mimariye yön verebilmektir.
Osmanlı medeniyetimizde sadaka taşı denilen anlayış hâkimdi. Bu anlayışa göre ihtiyacı olanlar ihtiyacı olduğu kadarını alır, fazlasına el uzatmazdı. İhtiyaç sahipleri incinmesin diye kuyunun yanına para bırakanlara bizler maalesef deli gözüyle baktık. Böylesi incelikleri bugünün her iki eli para sayanları elbette idrak edemeyeceklerdir. Medeniyet, muhtacı incitmeden ihtiyacını gidermektir.
Osmanlı medeniyeti çınar ağacıdır bizim için. O yüzden atalarımız ok atıp okun düştüğü yerlere medeniyetini de taşımıştır. Ceddimiz fethettikleri yerlere ağaç dikmeye özen göstermiştir. Yolda kalanlar için hanlar ve kervansaraylar; hastalar için Bimarhane ve şifahaneler; temizliğe ayrıca önem verdiğinden hamamlar inşa eden atalarımız, ibadet etmek için mescid, Hıristiyanlar için kilise, Yahudiler için sinagogların yapılmasına da öncülük etmiştir. Ve böylece fethedilen yeri “yerleşim yeri” yapmayı başarmışlardır. Günümüzün materyalist mantığına göre bunu da açıklayamazsınız. Medeniyet şehri yeniden imar etmektir.
Şeyh Edebali’nin rüyasını, Osman Bey’e nasihatlerini, Konstantinepolis’in fethinde karadan yürütülen gemileri bugünün dünyasıyla açıklayamazsınız. Üç kıtada adaletle hâkimiyet sağlamasını da bugünün şartlarında anlayamazsınız. Hızlı tren yok, tüneller yok, internet yok ama Cezayir’den Kosova’ya anında giden haber var. Medeniyet, her alanda var olmaktır.
Bir başka örnek de şudur: Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferinde atından inip Sina yarımadasını yürüyerek geçmesini bugüne ve bugünün bilimsel kafasına göre açıklayamazsınız. Allah’ın Resulü’nü (Sallallahu Aleyhi Vessellem) ordusunun önünde giderken görmek herkese nasip olmaz çünkü. Zahiri bilmeyenler çıplak gözle görülene göre hüküm veriyorlar. Medeniyet, gayba inanmaktır.
Daha güncel örneklere gelelim: Kurtuluş savaşında cepheye giden kadınlar, henüz ondördünde şehadete kavuşanlar ve hiç mezun vermeyen liseler... Bu örnekleri çok övünerek örnek verdiğiniz bir Norveçli’ye asla anlatamazsınız.
İnsanlar faydalansın diye fazla fazla topladığı elmaları poşetlere koyarak yol kenarlarına bir Norveçli asınca medeniyet oluyor, ancak Allah’a yakınlaşmak adına kanı akıtılan kurban etinin üçte birini ihtiyacı olana dağıtmak hayvan katliamı oluyor!
Bunu da bize anlatamazsınız.
Fatih TEZCE